6.
6

Tudalennau

1Ble mae'r blaned Mawrth?2Faint o amser fydd hi'n ei gymryd i gyrraedd y blaned Mawrth?3Cyrraedd y blaned Mawrth4Sut mae rocedi'n codi oddi ar y ddaear?5Cynhyrchu Gwthiad6Beth sy'n digwydd pan fydd tanwydd roced yn llosgi?7Eich taith i'r blaned Mawrth!8Ein hangen am ocsigen9Sut mae ocsigen yn cyrraedd ein celloedd10Effeithiau disgyrchiant11Sut mae disgyrchiant isel yn effeithio ar esgyrn12Atal esgyrn a chyhyrau rhag gwanhau13Byw a gweithio yn y gofod14Beth mae seryddwyr yn ei wybod am y blaned Mawrth?15Golwg ar y blaned Mawrth o long ofod16Crwydro y blaned Mawrth17Egni at grwydro18Wyneb creigiog y blaned Mawrth19Rhagor am wyneb y blaned Mawrth20Atmosffer y blaned Mawrth21Pwysigrwydd dŵr22Cylchred dŵr ar y Ddaear23Oes dŵr ar y blaned Mawrth?24Goroesi ar y blaned Mawrth25Eich cartref ar y blaned Mawrth26Ffermio ar y blaned Mawrth27Pridd ar y blaned Mawrth28Planhigion i'r blaned Mawrth29Sicrhau egni ar y blaned Mawrth30Ble ewch chi nesaf?

Gweithgareddau ymarferol

1Modelu cysawd yr Haul ar iard yr ysgol2Gweithgaredd Ymarferol Roced3Ymchwilio i’r Egni mewn Tanwyddau4Gwneud Telesgop5Pa ffactorau sy’n effeithio ar allbwn cell egni Haul?6Modelu Ymlediad7Archwilio Sleidiau Gwaed8Beth sy’n digwydd i esgyrn heb halwynau Calsiwm9Prawf Fflamau i Adnabod Metelau10Cyflyrau Gwahanol Dŵr11Puro Dŵr i Bobl ei Yfed12Ffactorau sy’n Effeithio ar Eginiad Hadau13Celloedd Egni Haul i Ddyfeisiau14Bingo y blaned Mawrth
+ _

Mae rocedi'n defnyddio mathau gwahanol o danwydd yn eu 'systemau gyriant' i greu gwthiad, a hydrogen yw un tanwydd pwysig. Mae tanwydd hydrogen yn cynnwys llawer iawn o egni.

1
Pa fath o egni sydd ar gael mewn tanwydd fel hydrogen?
egni cemegol

Yn yr un tymheredd a phwysedd ac sydd yn yr ystafell lle rydych chi'n eistedd, nwy yw hydrogen, ond os caiff hydrogen ei oeri a'i wasgu'n galed iawn (ei gywasgu) gall droi'n hylif. Fel arfer bydd hylifau'n cymryd llai o le na nwyon, ac felly mewn roced mae tanwydd hydrogen yn cael ei storio ar ffurf hylif.

1
Beth yw fformiwla gemegol moleciwlau Hydrogen?
H
H3
H2H
H2

Pan fydd roced yn barod i gael ei lansio, mae'n cael ei 'thanio'. Hynny yw, mae'r tanwydd yn cael ei danio a'i adael i losgi. Mae'r llosgi yn golygu adwaith ag ocsigen ('ocsideiddio') sy'n rhyddhau swm aruthrol o egni, ac mae hynny'n gwthio nwyon llosg allan o waelod y roced i lawr tuag at y Ddaear yn hynod o gyflym. Mae'r nwyon llosg cyflym hyn yn gyrru'r roced oddi ar y ddaear.

1
Beth yw fformiwla gemegol moleciwlau dŵr?
H3O
H2O
H
H2
2
Beth yw fformiwla gemegol moleciwlau ocsigen?
O3
O
O2
O4
3
Ydych chi'n gwybod pa hafaliad fformiwla gemegol sy'n disgrifio sut mae hydrogen ac ocsigen yn adweithio gyda'i gilydd?
H + O2 → H2O
H + O2 → HO
H2 + O2 → H2O
4
Nesaf, ydych chi'n gwybod pa un o'r canlynol sy'n disgrifio hafaliad cytbwys ar gyfer sut mae hydrogen ac ocsigen yn adweithio gyda'i gilydd?
2H2 + O2 → 2H2O
H2 + O2 → 2H2O
H + O2 → HO

Mae cymorth ynglŷn â'r cwestiynau uchod ar gael ar dudalen BBC Bitesize Chemical Concepts!

Ymchwilio i’r Egni mewn Tanwyddau

Gweld y Gweithgaredd Ymarferol >
1
Pa fath o egni a fyddai'n cael ei defnyddio gan nwyon llosg wrth i'r rheiny symud?
egni cinetig
2
Pa newidiadau egni sy'n digwydd pan fydd tanwydd roced yn llosgi?
Mae egni cemegol yn newid yn egni cinetig, ac mae'n newid i egni gwres a golau hefyd
3
Beth sy'n digwydd pan fydd hydrogen yn adweithio gydag ocsigen?
Mae dŵr yn cael ei ffurfio.

Diagram a ddefnyddir i gynrychioli newid egni, tebyg i'r newid sy'n digwydd wrth i danwydd roced losgi, yw diagram Sankey. Mae lled y saeth yn y diagram yn gymesur, yn fras, i'r swm o egni penodol, felly'r mwyaf trwchus y saeth, y mwyaf o egni mae'n ei gynrychioli. Llusgwch y labeli i'r diagram Sankey isod, fel ei bod yn dangos y newid egni wrth i roced gael ei lansio.

mae 100 000kJ o egni cemegol yn cael ei droi'n 60 000kJ o egni cinetig wrth lansio roced, plws 15 000kJ o egni golau ac 25 000kJ o egni gwres