Gweithgaredd 12

Ffactorau sy’n Effeithio ar Eginiad Hadau

Byddwch yn ymchwilio i weld sut mae amodau amgylcheddol gwahanol yn effeithio ar eginiad hedyn. I ba ffactorau fyddwch chi'n ymchwilio? Efallai yr hoffech chi feddwl am y rhain:

• Faint o oleuni sydd ar gael i hadau
• Faint o ddŵr sydd ar gael i hadau
• Faint o aer sydd ar gael i hadau
• Tymheredd yr hadau

Cynllunio:

Mewn grwpiau, dewiswch un ffactor i ymchwilio iddo, a holwch eich athro neu'ch athrawes. Sut gallwch chi ymchwilio i'r un ffactor yma yn unig, gan sicrhau nad oes ffactorau eraill yn ymyrryd? (prawf teg). Sut dylech chi osod eich arbrawf; sawl bicer o hadau y bydd eu hangen? (rheolaeth). Sut byddwch chi'n sicrhau bod gan yr hadau siawns o egino? Sut gallwch chi ddweud a ydy'r hadau wedi egino ai peidio? Fyddwch chi'n gallu mesur unrhyw agwedd ar yr egino? Nodwch bwyntiau pwysig yn y Tabl isod, a'i ddangos i'ch athro neu'ch athrawes cyn ichi ddechrau'r arbrawf.

Cyfarpar a Deunyddiau:

• biceri
• hadau ffa (wedi'u mwydo dros nos)
• tywelion papur neu bapur hidlo
• dŵr
• ffenestr a golau'r haul
• drôr (tywyll)
• oergell

Dull

• Bydd angen ichi osod rhyw bedwar o hadau ffa cyffredin ar dywelion papur mewn bicer.
• Wedyn bydd angen osod bicer arall (rheolaeth) fel eich bod yn gallu ymchwilio i ffactor penodol. Cofiwch: dim ond un ffactor ar y tro y dylech ei newid, gan gadw'r ffactorau eraill yr un fath (prawf teg). Gosodwch label clir ar bob bicer i ddangos beth sydd ynddo.
• Gosodwch y biceri fel bod gan y ffa siawns o egino. Felly, er enghraifft, bydd angen o leiaf rhywfaint o ddŵr. Holwch eich athro neu'ch athrawes am hyn.
• Nawr bydd angen ichi arsylwi ar yr hadau dros gyfnod o amser, gan gofnodi'r hyn y byddwch yn ei weld. Dylech lunio tabl canlyniadau ar gyfer hyn.
• Os oes digon o amser ac adnoddau ar gael, efallai y gallech chi osod rhagor o ficeri, er mwyn ymchwilio i ffactor arall.

Canlyniadau

Lluniwch dabl tebyg i'r un isod, gan gofnodi'r hyn y byddwch yn ei weld ym mhob bicer ar yr amser penodol (gall fod angen ichi newid yr amserau, gan ddibynnu pryd y gallwch chi edrych ar y biceri). Os ydych chi wedi penderfynu gwneud gwiath mesur, gall fod angen ichi lunio tabl mwy manwl.

Trafodaeth

• Pa wahaniaethau welsoch chi rhwng y ddau ficer?
• Pa gasgliadau allwch chi eu tynnu? Oedd y ffactor y buoch yn ymchwilio iddi yn bwysig ar gyfer egino?
• Oedd yna gyfyngiad yn eich Cynllun neu'r Dull? Pe baech chi'n gallu gwneud yr arbrawf eto, beth fyddech chi'n ei wneud yn wahanol?
• Os gallwch chi, cymharwch ganlyniadau'ch grŵp chi â chanlyniadau grwpiau eraill. Pa gasgliadau cyffredinol allwch chi eu tynnu? Pa ffactor sy'n ymddangos fel petaen nhw'n bwysig ar gyfer egino? Sut gallai hyn effeithio ar y ffordd y mae ffermwyr neu arddwyr yn penderfynu plannu eu hadau?