Rydych chi wedi bod yn byw ar y blaned Mawrth ers misoedd lawer, ac erbyn hyn mae'n bryd ichi fynd yn ôl i'r Ddaear. Bydd y siwrnai'n para o leiaf dri mis, ac felly cewch ddigon o amser ar y ffordd adre i feddwl am yr holl bethau newydd rydych chi wedi'u dysgu, ac i gynllunio'ch antur nesaf yn y gofod!
Beth ydych chi wedi'i ddysgu?
Rydych chi wedi darganfod bod teithio drwy'r gofod, a byw'n llwyddiannus ar y blaned Mawrth, yn cynnwys llawer o wyddoniaeth bwysig! Bydd y cwestiwn nesaf yn eich atgoffa am rai o'r pwyntiau allweddol:
NASA: ffotograff o'r Ddaear, a gafodd ei dynnu yn ystod taith Apollo 17 i'r lleuad ym 1972
Ewch ymlaen â'ch adolygiad o'ch amser ar y blaned Mawrth drwy chwarae Bingo Mawrth!
Ar ddiwedd eich adolygiad, efallai yr hoffech drafod mewn grŵp, neu fel dosbarth cyfan, p'un a allai pobl fyw ar y blaned Mawrth mewn gwirionedd, ac os felly, pa mor hir, ac o dan ba amodau?
Pe baech chi wedi teithio i'r blaned Mawrth, ac wedi llwyddo i fyw yno am amser, fe allech chi fod yn meddwl am eich taith nesaf i'r gofod. Ble allech chi fynd?
Bingo y blaned Mawrth
Gweld y Gweithgaredd Ymarferol >Rhaid ichi gofio bod planedau, hyd yn oed yng nghysawd ein Haul ni, yn bell iawn, ac er bod y rocedi sydd ar gael yn gallu symud yn gyflym iawn, dydyn nhw ddim fel y llongau gofod mewn ffilmiau ac ar y teledu sy'n gallu mynd yn anhygoel o gyflym, weithiau'n gynt na chyflymder golau! A hyd yn oed pe baech chi'n gallu cyrraedd planedau pell, efallai y byddai'n anodd iawn byw yno, neu hyd yn oed cael eich llong ofod i lanio.
NASA/JPL: Llun wedi'i liwio o Wener, a gafodd ei dynnu ym 1990
Planedau Eraill
Dilynwch y dolenni canlynol i ddod o hyd i ragor o wybodaeth am y blaned Gwener, a'r blaned nesaf ar ôl Mawrth, sef y blaned gawraidd Iau. Wedyn llenwch y tabl isod cyn clicio ar fotwm y roced i gymharu'ch atebion:
Gwener: http://solarsystem.nasa.gov/planets/venus/needtoknow
Iau: http://solarsystem.nasa.gov/planets/jupiter/needtoknow
| Gwener | Iau | |
|---|---|---|
| Ydy maint y blaned yn debyg i'r Ddaear? | ||
| Ydy'r blaned yn blaned greigiog fel y Ddaear? | ||
| Beth yw'r tymheredd ar y blaned? | ||
| Sut atmosffer sydd gan y blaned? | ||
| Fyddai hi'n hawdd byw ar wyneb y blaned? |
| Gwener | Iau | |
|---|---|---|
| Ydy maint y blaned yn debyg i'r Ddaear? | Ydy | Llawer iawn mwy (y blaned fwyaf): 11 gwaith yn fwy llydan na'r Ddaear |
| Ydy'r blaned yn blaned greigiog fel y Ddaear? | Ydy (ond does dim lleuadau ganddi). | Nac ydy, mae wedi'i ffurfio o nwy yn bennaf, felly does dim wyneb solet (mae ganddi fwy na 50 o leuadau!) |
| Beth yw'r tymheredd ar y blaned? | 480˚C (poeth iawn) | -110˚C (oer iawn) |
| Sut atmosffer sydd gan y blaned? | Carbon deuocsid (CO2) yn bennaf, gyda chymylau o asid sylffyrig | Nwy hydrogen (H2) yn bennaf a nwy heliwm (He2) |
| Fyddai hi'n hawdd byw ar wyneb y blaned? | Na fyddai - llawer rhy boeth, a dim ocsigen i'w anadlu. Byddai unrhyw ddŵr wedi anweddu | Na fyddai - llawer rhy oer, dim dŵr, dim ocsigen i'w anadlu, a dim wyneb solet i sefyll arno |
Beth sy'n gwneud Planed Ddelfrydol?
Fyddai Gwener ac Iau ddim yn blanedau da ichi ymweld â nhw! Nid yn unig maen nhw'n bell iawn, ond mae'r amgylchiadau ar y ddwy blaned yn rhy eithriadol ar gyfer y rhan fwyaf o organebau byw. Sut le fyddai'r blaned ddelfrydol? Ychwanegwch eich labeli eich hun at y diagram isod i sôn am y tymheredd, yr atmosffer, natur wyneb y blaned, a'r organebau byw sydd yno.
Mae'n debyg bod eich planed ddelfrydol yn bur debyg i'r Ddaear! A dweud y gwir, mae'n debyg y bydd unrhyw blaned y gallai pobl fyw arni yn debyg o fod tua'r un pellter i ffwrdd o'r Haul â'r Ddaear.
Allblanedau
Mae gwyddonwyr yn credu y gall fod amgylchiadau sy'n debyg i'r Ddaear ar leuadau rhai o'r planedau yng nghysawd ein Haul ni, ac ar rai planedau ymhell tu allan i gysawd ein Haul ni: yr enw ar y rhain yw 'planedau all-heulol', neu ‘allblanedau’.
Darlun artist o Kepler-186f, yr allblaned gyntaf yr un faint â'r Ddaear sy'n hysbys ym mharth cyfanheddol seren.
Y ddelewedd: NASA Ames/SETI Institute/JPL-Caltech
Ymarfer Ymchwil
Mae angen ichi roi gwybodaeth bwysig am allblanedau i weinidog yn y llywodraeth. Bydd hyn yn helpu'r gweinidog i benderfynu pa blanedau i ymchwilio iddyn nhw yn y dyfodol.
Dilynwch y ddolen isod a defnyddiwch yr erthygl am ‘allblanedau' i'ch helpu i ysgrifennu rhestr fer o bwyntiau allweddol, gan gynnwys:
- Faint o allblanedau sydd wedi'u darganfod hyd yn hyn?
- Sut maen nhw'n cael eu darganfod?
- Sut blanedau ydyn nhw?
- A oes modd byw yno?
Rydych chi wedi darganfod llawer iawn o wybodaeth am y blaned Mawrth, ac ambell blaned arall, ond mae'n debyg eich bod yn sylweddoli bod yna lawer iawn i'w ddysgu am y Bydysawd o hyd. Gallwch ddysgu cryn dipyn drwy edrych i fyny ar awyr y nos, ac mae'n help os oes gennych finocwlar neu delesgop. (Gweler: http://amazingspace.org/tonights_sky/; http://www.bbc.co.uk/programmes/p04fyqv3)
Hefyd, gallwch gymryd rhan mewn gwyddor gofod drwy ymuno mewn llawer o ddigwyddiadau ar-lein sy'n cael ei trefnu gan NASA (gweler https://www.nasa.gov/solve/index.html), a sefydliadau fel Asiantaeth Gofod y Deyrnas Unedig. (Gweler: https://www.gov.uk/government/organisations/uk-space-agency)
Efallai yr hoffech gysylltu â nhw i roi eich syniadau chi am y blaned Mawrth, ac am archwilio'r gofod. Mae sawl rhaglen deledu a allai roi rhagor o wybodaeth ichi, fel ‘The Sky at Night’ ar y BBC bob mis. (http://www.bbc.co.uk/programmes/b006mk7h)